Evlilik Doyumunu Yordayan İlişkisel ve Kişisel Değişkenler

Evlilik Doyumunu Yordayan Değişkenler

Evlilik, bireylerin yaşam kalitesi, iyi oluş düzeyleri ve yaşam doyumları gibi pek çok alanı etkileyen önemli bir olgudur (Scheidler, 2008; Williams, 2003). Aynı zamanda bireylerin genel sağlık durumunu iyileştiren ve yaşamlarından doyum almalarını destekleyen sosyal bir kurumdur (Hayward ve Zhang, 2006).

Evlilik Doyumunu Etkileyen Değişkenler

Evlilik doyumu, çok sayıda faktörden etkilenen karmaşık bir yapıdır. Hem kişisel özellikler hem de ilişkisel dinamikler, evlilik doyumunun düzeyini belirlemede önemli rol oynar. Bu değişkenler genel olarak iki grupta ele alınabilir: ilişkisel ve kişisel değişkenler.

İlişkisel Değişkenler

1. İletişim: Etkili ve açık iletişim, evlilik doyumunun en güçlü yordayıcılarından biridir. Çiftlerin duygularını, düşüncelerini ve ihtiyaçlarını rahatça paylaşabilmesi yanlış anlamaları azaltır ve bağlanmayı güçlendirir.

   
   

   • Yapıcı çatışma çözümü: Çatışmaların yapıcı bir şekilde ele alınması, evlilik doyumunu artırır.

   
   

   • Duygusal ifade: Partnerlerin duygusal olarak birbirlerine açık olmaları ve destekleyici tepkiler vermeleri, güven duygusunu güçlendirir.

2. Uyum ve Benzerlik:

   
   

   • Değerler ve inançlar: Ortak değer ve hedefler, çiftlerin birlikte bir gelecek kurmasını kolaylaştırır.

   
   

   • Kişilik özellikleri: Uyumlu veya tamamlayıcı kişilik özellikleri, ilişki kalitesini yükseltir.

   
   

   • İlgi alanları: Ortak hobiler, birlikte geçirilen zamanın kalitesini artırır.

3. Destek ve Empati: Partnerlerin birbirlerine duygusal, pratik ve sosyal destek sağlaması zor zamanlarda güçlü bir bağ kurmalarına yardımcı olur. Empati, karşılıklı anlayışı artıran temel bir unsurdur.

4. Yakınlık ve Bağlılık:

   
   

   • Duygusal yakınlık: Çiftlerin birbirlerine duygusal olarak bağlı hissetmeleri, güven ve ait olma duygusunu pekiştirir.

   
   

   • Fiziksel yakınlık : Tatmin edici bir cinsel yaşam, birçok evlilikte önemli bir doyum kaynağıdır.

5. Adalet ve Eşitlik Algısı: Ev işleri, çocuk bakımı ve finansal sorumlulukların adil paylaşılması, çiftlerin ilişkide eşit derecede değer gördüklerini hissetmelerini sağlar.

6. Bağlanma Stilleri: Güvenli bağlanma stiline sahip bireylerin daha az kaygı yaşadığı ve daha doyumlu evlilikler sürdürdüğü gözlemlenmiştir.

Kişisel Değişkenler

1. Kişilik Özellikleri:

   
   

   • Nevrotiklik: Yüksek nevrotiklik, daha fazla olumsuz duygu deneyimiyle ilişkilidir.

   
   

   • Beş Büyük Kişilik Özelliği: Dışadönüklük, uyumluluk, açıklık ve özdisiplin gibi özellikler genellikle daha yüksek evlilik doyumu ile ilişkilidir.

2. Öz Saygı ve Benlik Değeri: Yüksek öz saygıya sahip bireyler, hem kendilerini hem ilişkilerini daha olumlu değerlendirme eğilimindedir.

3. Duygu Düzenleme Becerileri: Özellikle stresli durumlarda duygularını yönetebilen bireyler, ilişkilerinde daha yüksek doyum yaşarlar.

4. Psikolojik Sağlık: Depresyon ve anksiyete gibi ruhsal sorunlar evlilik doyumunu olumsuz etkileyebilir.

5. Geçmiş İlişki Deneyimleri ve Aile Kökenleri: Ebeveyn evliliğine dair deneyimler veya önceki ilişkilerdeki olumsuzluklar, bireyin mevcut evliliğine dair beklentilerini şekillendirir.

6. Gerçekçi Beklentiler: Evlilikten beklentilerin gerçekçi olması, hayal kırıklıklarını azaltarak doyumu artırır.

7. Problem Çözme Becerileri: Kendi yaşamındaki sorunları çözebilen bireyler, evlilik içindeki problemleri de daha sağlıklı şekilde ele alabilir.

Başarılı bir evlilik; duygusal, sosyal ve fiziksel yakınlık sağlar. Evli bireyler, sosyal ve ekonomik destekten yararlanarak fakirleşme risklerini azaltır; ayrıca sağlıklı ve doyum alınan bir evlilik, hastalık ve ölüm oranlarını da düşürdüğü bilinmektedir. Tüm bu unsurlar değerlendirildiğinde, sağlıklı evliliklerin yaşam kalitesini artırmadaki rolü açıktır.

Evlilikte Önemli Bir Kavram: Evlilik Doyumu

Evlilik başarısını belirleyen en önemli kavramlardan biri evlilik doyumudur. Evlilik doyumu; eşlerin birbirlerine gösterdikleri sevgi, cinsel doyum ve iletişim biçimi gibi kişisel boyutlardan; verilen kararlarda eşitlik, iş bölümü ve problem paylaşımı gibi çevresel boyutlardan elde edilen psikolojik tatmin olarak tanımlanabilir (Sokolski ve Hendrick, 1999).

Bu yazıda, evlilik doyumunu yordayan değişkenlerle ilgili araştırma sonuçlarına değindik. Literatürde, evlilik doyumunu etkileyen pek çok değişkene ilişkin araştırmalar yer almaktadır. Bunlar arasında;

• evlilik istikrarı,

• eşe bağlılık,

• manevi değerler,

• eşe saygı,

• cinsel sadakat,

• affedicilik ve

• iyi bir eş olmaya istekli olmak gibi faktörler bulunmaktadır.

Türkiye’de yapılan araştırmalarda da evlilik doyumunu etkileyen faktörleri belirlemeye ve bu doyumu ölçmeye yönelik çalışmalar (Çınar, 2008; Çelik, 2006) dikkat çekmektedir.

Yurt dışı literatürde ise, eş desteğinin evlilik doyumundaki önemi uzun süredir vurgulanmaktadır. Özellikle son yıllarda, sosyal desteğin miktarından ziyade bireylerin algıladıkları destek düzeyi üzerinde durulmaktadır (Eker, Akar ve Yaldız, 2001).

Araştırma Bulguları

Yapılan araştırmada; eş desteği, cinsiyet, gelir düzeyi, cinsel yaşam memnuniyeti, çocuk sayısı, evlilik süresi, yaş farkı ve ev içi sorumluluk paylaşımı değişkenlerinin evlilik doyumunu hangi düzeyde yordadığı incelenmiştir.

Sonuçlar, eş desteği, cinsel yaşam memnuniyeti ve eğitim düzeyi değişkenlerinin evlilik doyumunu anlamlı biçimde yordadığını göstermektedir. Bu değişkenlerden eş desteği ve cinsel yaşam memnuniyeti ile evlilik doyumu arasında pozitif, eğitim düzeyi ile evlilik doyumu arasında ise negatif yönde anlamlı ilişkiler bulunmuştur.

Cinsiyet, çocuk sayısı, evlilik süresi, yaş farkı, gelir düzeyi ve ev içi sorumluluk paylaşımı değişkenleri ise evlilik doyumunu anlamlı düzeyde yordamamıştır.

Sonuç olarak; evli bireylerin evlilik doyumunu artıran temel etmenler arasında algılanan eş desteği, duygusal yakınlık ön plana çıkmaktadır. Eşlerin birbirlerine karşı anlayışlı, destekleyici ve paylaşımcı olmaları, evliliklerin sağlıklı biçimde sürdürülmesine önemli katkı sağlamaktadır.

Kaynakça

•Çelik, M. (2006). Evlilik doyum ölçeği geliştirme çalışması. Yayınlanmamış doktora tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.

•Çınar, L. (2008). Evlilik doyumu: Cinsiyet rolleri ve yardım arama tutumu. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

•Eker, D., Akar, H. ve Yaldız, H. (2001). Çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeğinin faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 12(1), 17-25.

•Hayward, M. & Zhang, Z. (2006). Gender, the marital life course, and cardiovascular disease in late midlife. Journal of Marriage and Family, 68(3), 639-657.

•Scheidler, J. A. (2008). Effects of perceived stress and perceived social support on marital satisfaction in doctoral students. Doctoral dissertation, Walden University, Washington, USA.

•Sokolski, D.M. & Hendrick, S.S. (1999). Marital satisfaction. American Journal of Family Therapy, 26(1), 39-49.

•Tezer, E. (1992). Evlilik doyumu ve iş doyumu: Bir ön çalışma. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 1(3), 24-26.